5G ve Yeni Teknolojiler Akıllı Şehirleri Nasıl Dönüştürecek
Akıllı telefonların hayatımızın odak noktasına nasıl oturduğunu, ortalama her 15 dakikada bir telefona bakmamızdan görebiliyoruz. Hatta yokluğunda huzursuz ve gergin olma haline de nomofobi deniyor. Her şeye rağmen çok işimize yaradığını ve hayatımızı kolaylaştırdığını da yadsıyamayız. İstediğiniz zaman istediğiniz yerden birine ulaşabilmek, istenirse kameralar aracılığıyla görmek, dünyanın her yerinde neler olup bittiğini her an takip edebilmek, yabancı olduğunuz bir yerde sağa sola sormadan yolunuzu bulabilmek, herhangi bir yere en kısa yoldan ne sürede ulaşabileceğinizi bilmek gibi yüzlerce kolaylık sayılabilir.
Buralara nasıl geldik derseniz 4. Jenerasyon mobil telefon sistemlerine gelene kadar 3 farklı önemli aşamadan geçtik. 1G,2G,3G (G=Generation-Nesil) — yani 3 teknolojik gelişme dönemi sonrasında 4G ile bunları yapabiliyoruz. 1980'lerden beri ortalama her 10 yılda bir yeni nesil bir teknolojiyi kullanıyoruz. 1980'lerde 1G, 1990'larda 2G, 2000'lerde 3G, 2010'da 4G diyebiliriz. Tabi ki her ülke kendi koşullarında bu teknolojik gelişmeleri yaşadı. Teknoloji üstel olarak büyük bir hızla ilerlerken, dünyada 5G yani 5. nesil uygulamalar başladı bile. 4.sanayi devrimini yaşadığımız bu günlerde sadece mobil telefon teknolojileri değil nesnelerin interneti (IoT -Internet of Things) , yapay zekâ, nanoteknoloji, biyoteknoloji gibi alanlarda da büyük gelişmeler oluyor. Bütün bunlar sadece telefonlarda kalmayıp şehirlerimizdeki yaşama da uyarlansa neler neler olmaz mı? Bu konuda da yapılan değerli uygulamalar ve planlama aşamasında gelişmeler de var.
20–22 Aralık tarihlerinde, Antalya’da Kamu Bilişim Derneği tarafından 3. sü düzenlenen “Kamu Yönetimi ve Teknoloji Zirvesi” yapıldı. Bu zirvenin ana teması “ Yeni Nesil Haberleşme:5G ve ötesi “ idi. Oturumlarda 5G teknolojisi, akıllı şehirler, nesnelerin interneti, siber güvenlik, bilgi teknolojileri yönetimi ve Türkiye’deki yansımaları açısından değerlendirildi. Ayrıca 6 eşzamanlı çalıştayda “Toplumun 5G’ye hazırlanması”, “e-devlet ve 5G”,”5G ve Akıllı Kentler”, “5G ile Afet ve Risk Yönetimi”, “5G ve Kamu Güveliği”, “5G ve Çevre politikası” başlığı altında çalışıldı. Bu çalıştayların raporlarının önümüzdeki günlerde yayınlanacağını düşünüyorum.
Çalıştayda daha çok dile getirilen ve üzerinde çalışılan sosyal ve kamusal etkilerini sonuç raporlarına bırakarak “5G ve Akıllı Şehirler” konusunun teknik uygulamalarından ve yaratacağı dönüşümden söz etmek istiyorum. Bu arada çalıştaya davet ettikleri için Prof. Dr. Doğan Nadi Leblebici, Doç. Dr. Gökhan Özbilgin ve Doç. Dr. Cenay Babaoğlu’na da teşekkürlerimi sunuyorum.
Neden Akıllı Şehirler?
Bugün baktığımızda dünya nüfusunun yarısı şehirlerde yaşıyor ve Birleşmiş Milletler raporlarına göre 2050'de insanların 2/3'ü şehirlerde yaşayacaklar. Teknolojinin getirdiği olanaklardan faydalanarak yaşadığımız şehirleri çok daha konforlu, sağlıklı hatta eğlenceli hale getirmek mümkün. Tüm bunları yapabilmek için 5G mobil telefon teknolojisi ve diğer yeni teknolojileri bir arada kullanarak dönüşümü başarmamız gerekiyor. Teknolojiyi doğru kullanarak daha az enerji tüketip, doğayı koruyarak, sağlığımızı bozmadan çocuklarımızın geleceğinden korkmadan yaşamak mümkün. Temel bazı alanlarda teknoloji ne kolaylıklar getiriyor bir bakalım:
Enerji
Şehir hayatında hava karardığında sokak lambalarının hepsi yanıyor ve sabaha kadar ihtiyaç olsun olmasın hepsi yanmaya devam ediyor. Oysa sokak lambaları üzerine konan sensörler harekete duyarlı olarak sadece gerektiğinde yanabilirler. Ayrıca IoT (Nesnelerin interneti) ve 5G yardımıyla elektrik tüketim verileri toplanarak yapay zeka ve veri analizi yöntemleriyle optimizasyon yapmak da mümkün olur.
Kendi enerjisini güneş ve rüzgâr yoluyla kendi üreten akıllı binalar, temiz enerji üretimi ile çevre koruma etkisinin yanında enerjinin bir merkezde üretilip taşınmasının getirdiği yükten de kurtulmayı sağlar.
Evlerdeki bitkisel atıklardan enerji üretmek ve bunu tekrar bina içinde kullanmak da enerji tasarrufunu destekler.
5G Impact on Smart Cities
Toplu taşıma sistemlerinin kullanılması ve özendirilmesi de akıllı şehirlerin enerji tasarrufu açısından önemli bir alanı. Yine Nesnelerin İnterneti ( IoT- Internet of Things) ve 5G kullanılarak şehrin çeşitli yerlerindeki trafik ve insan yoğunluğu verileri yapay zekâ ve veri bilimi ile işlenip doğru planlamalar ve uygulamalar ile ulaşım düzenlenebilir.
Ulaşım
Günümüzde şehir hayatında yaşanan ulaşım düzeninin sebep olduğu sorunlara baktığımızda en önemlilerinin, trafik tıkanmaları, trafik kazaları, hava kirliliği ve iklim değişikliği olarak sayabiliriz. Buna karşın daha mobil olmak, istediğimiz yere istediğimiz zamanda en kısa ve kolay yoldan ulaşmak istiyoruz. Daha akıllı ve çevreyi bozmayan ulaşım sistemleri istiyorsak daha fazla elektrik kullanmak gerekiyor.
Tüm mobil araçların IoT ile takip edildiği ve sensörlerden toplanan verilerin 5G üzerinden bulutta işlenerek tekrar mobil araçlara yol ve trafik durumu ile ilgili bilgi gönderildiği akıllı trafik yönetim sistemleri, akıllı şehirlerin vazgeçilmezleri olacaklar. Böylece trafik sıkışıklığı oluşmadan önlenecek, alternatif yollar anlık olarak paylaşılacak ve trafikte kaybedilen zaman ve gereksiz enerji tüketiminin önüne geçilecek.
5G teknolojisinin en kritik olduğu alan otonom araçlar. Otonom araçların hayata girebilmeleri için 5G olmazsa olmaz bir teknoloji. 5G’nin getirdiği en önemli özellikler olarak daha hızlı (speed), gecikmesi (latency) az ve bağlanabilirliği (connectivity) yüksek bir altyapı olmadan insansız araçların trafiğe çıkması mümkün görünmüyor.
5G car connectivity V2V, V2X — low latency, high bandwidth
Güvenlik
Yapay zekâ destekli yüz tanıma sistemleri, şehrin çeşitli yerlerine konulan kameralarla yapılan taramaların bilgisinin 5G veya wi-fi üzerinden bir merkeze (bulut) taşınarak işlenmesi ve gerçek zamanlı yüzlerin tespiti ile suçluların yakalanmasını kolaylaştırıyor. Bu sistemin en yaygın kullanımını Çin’de görüyoruz. Ülkesinde 200 milyon kamera ile yüz tarama yapan ve bu verileri aynı zamanda Sosyal Kredi sistemi için kullanarak ödül-ceza yöntemi uyguluyor. Çin’de yeni bir mobil telefon alındığında yüz tanıma ile giriş zorunlu hale getiriliyor. 5G, IoT ve yapay zekâ teknolojilerinin bir arada kullanıldığı bir güvenlik altyapısı hazırlanıyor ve 2020 yılından itibaren kullanılmaya hazır.
Yüz tanıma ile güvenlik kontrolü pasaport kontrolünde de kullanılmaya başlanıyor. Hızlı geçiş imkânı sağlaması açısından kolaylık sağlayan bu yöntem, güvenlik kontrolünü de kolaylaştırıp hızlandırıyor.
Yüz tanıma sistemleri akıllı binalara, okullara, kamusal alanlara girişlerde de güvenlik amaçlı kullanılabilir.
Eğitim
Eğitim alanında da yine okulların güvenliği, okul içindeki erişim izinlerinin yönetilmesi gibi amaçlarla yüz tanıma teknolojilerinden yararlanılabilir. Yine bu veriler derse devam takibinde de kullanılabilir.
Ders içeriklerinin mobil cihazlar üzerinden 5G ile hızla ve her yerden her zaman erişilebilir olması, hem öğrencilere hem de eğitimcilere büyük kolaylıklar sağlayacaktır. Mobil cihazlar üzerinden eğitim için kullanılan ve artırılmış gerçeklik (Augmented Reality), sanal gerçeklik (Virtual Reality), hologramlar gibi teknolojiler için gerekli olan bant genişliği( bandwidth) de yine 5G ile gelecektir.
Eğitimler sırasında kullanılan çeşitli yapay zekâ destekli robot teknolojileri de yüksek hız ve bant genişliği gerektirdiğinden çözüm yine yeni teknolojiler ve 5G olacaktır.
Sağlık
5G’nin sağlık alanında en önemli kullanım alanlarından biri uzaktan yapılan robotik ameliyatlara imkân vermesi denebilir. Henüz deneme aşamasında olan bu yöntem Amerika’da ve Çin’de başarıyla uygulanmış. Özellikle doktorların ulaşmasının zor olduğu coğrafik bölgelerde uzaktan yapılan müdahaleler hayat kurtarabiliyor.
Two 5G-assisted surgeries directed in real time in China
PET tarama görüntüleri (hasta başına 1 gigabyte’a kadar çıkabiliyor) gibi büyük dosyaların iletiminde sağlayacağı hız ve küçük gecikme (latency) süreleri ile 5G doktorların ve hastaların hayatını kolaylaştırabiliyor.
Giyilebilir cihazlar üzerinden sensörlerle toplanan veriler 5G kullanılarak merkezlere hızla iletilebilir ve gerektiğinde acil tıbbi müdahalelere olanak sağlayabilir. Önleyici tıp için de bu verilerin toplanıp analiz edilmesi hastalıkların erken teşhisine yardımcı olabilirler. Burada da yine IoT, 5G, yapay zekâ ve veri analizi yöntemleri bir arada kullanılarak çözümler üretilebiliyor.
Yerel hizmetlerde kullanım
Akıllı şehirlerde şehrin çeşitli yerlerine yerleştirilen sensörler üzerinden toplanan bilgiler şehir hayatını kolaylaştıracak uygulamalarda girdi olarak kullanılıyorlar. Bu sensörlerden toplanan bilgiler wi-fi veya 5G üzerinden bir merkeze iletilir ve orada yapay zekâ, veri analizi gibi yöntemlerle işlenir ve kullanılırlar. Bu uygulamalara aşağıdaki birkaç örnek verebiliriz:
Akıllı trafik
Trafik lambaları veya yollarda kameralar veya sensörler üzerinden aktif trafik bilgileri toplanıp merkezde işlenebilirler. Daha sonra bu bilgiler trafik ışıkları yoluyla trafiği istenen şekilde yönlendirmek için kullanılabilir. Örneğin trafik kazalarında, çeşitli şehir toplantılarında, afet veya yangın olduğunda bu tür uygulamalardan faydalanılabilir.
5G for traffic management
Akıllı aydınlatma
Sokak aydınlatmalarında sürekli yanarak enerji tüketimine dolayısıyla da çevre kirliliğine sebep olan sokak lambaları yerine gerektiğinde yanan lambalar ile akıllı aydınlatma sistemleri kurulabilir.
5G street lighting (at night)
Akıllı atık yönetimi
Şehirlerde çöp toplama hizmeti günümüzde belirli periyodlarla gelen çöp arabaları ile yönetiliyor. Sensörler ile toplanan verilerin 5G kullanılarak bir merkeze iletilmesi ile dolan çöp kutularından gelen bilgi üzerine yapılacak çöp toplama ile tasarruf sağlamak ve daha temiz bir şehre sahip olmak mümkün olacak.
Akıllı Atık Toplama Sistemleri
Akıllı binalar
Akıllı binalar bina içindeki ve dışındaki sensörler üzerinden toplanan bilgileri işleyerek farklı mekanizmaları devreye sokup aydınlatma, temizlik, tedarik konularında enerji ve kaynak tasarrufu yapabiliyorlar. Örneğin gün ışığını takip ederek sadece gerektiğinde aktif olacak aydınlatama sistemleri kullanılabilir. Ortam ısısı takip edilerek sadece gereken bölgeler ısıtılıp soğutulabilir.
Binalara yerleştirilecek güneş enerjisi panelleri ile güneşten veya rüzgârdan faydalanılarak enerji üretilebilir. Bu bilgiler merkezi bir noktada birleştirilerek binalar arasında enerji paylaşımı sağlanabilir.
Akıllı binaların güvenliğinde yine yüz tanıma sistemlerinden yararlanılabilir. Binalarda uçtan uca güvenlik sağlanabilmesi için tüm sensörlerden gelen bilgilerin toplanıp birlikte analiz edilmesi ve yönetilmesi gerekecektir.
Binalar kullanım amaçlarına göre de farklı özellikler taşıyabilir. Örneğin hastane, okul gibi binalarda farklı cihazların ya da insanların da kontrol edilip izlenmesinde sensörler kullanılabilir. Hastanelerde hastaların nasıl davrandığına ve yer değiştirdiklerine bakılarak da çeşitli optimizasyonlar yapmak mümkün olur. Ofis binalarında ofislerin boş kalmaması ve olabildiğince efektif kullanılabilmesi için de bu veriler kullanılabilir.
Akıllı şehirlerde 5G ve yapay zekâ, nesnelerin İnterneti gibi bir çok yeni teknoloji kullanılarak insanların hayatını kolaylaştırıp zenginleştirecek uygulamalar yapmak mümkün. Bu saydıklarımız sadece akla ilk gelen örnekler diyebiliriz. Çok daha fazlasını belki de teknolojiyi gerçekten kullanmaya başlandıktan sonra göreceğiz. Bir an önce 5G’nin hayatımıza girmesi dileğiyle.
Originally published at https://turk-internet.com on December 24, 2019.
